Κυκλική οικονομία: Οι νέοι ενωσιακοί κανόνες θα καταστήσουν την ΕΕ παγκόσμια πρωτοπόρο στη διαχείριση αποβλήτων και στην ανακύκλωση

Τα κράτη μέλη της ΕΕ ενέκριναν μια δέσμη φιλόδοξων μέτρων για να καταστεί η νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα κατάλληλη για το μέλλον, στο πλαίσιο των ευρύτερων πολιτικών για την κυκλική οικονομία.

Οι νέοι κανόνες – με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία, που υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 – θα συμβάλουν στην πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων και, όταν αυτό δεν είναι εφικτό, θα αυξήσουν σημαντικά την ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων και των απορριμμάτων συσκευασίας. Θα καταργήσουν σταδιακά την υγειονομική ταφή και θα προωθήσουν τη χρήση των οικονομικών μέσων, όπως τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Η νέα νομοθεσία ενισχύει την «ιεράρχηση των αποβλήτων», και συγκεκριμένα απαιτεί από τα κράτη μέλη να λάβουν ειδικά μέτρα που να δίνουν προτεραιότητα στην πρόληψη, στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση, παρά στην υγειονομική ταφή και στην αποτέφρωση, καθιστώντας έτσι δυνατή την υλοποίηση της κυκλικής οικονομίας.

Ο Eπίτροπος Περιβάλλοντος, τις Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, κ. Καρμένου Βέλα, δήλωσε: «Η τελική έγκριση νέων ενωσιακών κανόνων για τα απόβλητα από το Συμβούλιο σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή για την κυκλική οικονομία στην Ευρώπη. Οι νέοι στόχοι για την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή χαράζουν μια αξιόπιστη και φιλόδοξη πορεία για την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων στην Ευρώπη. Από εδώ και στο εξής, η κύρια αποστολή μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι υποσχέσεις που περιλαμβάνονται στην εν λόγω δέσμη μέτρων για τα απόβλητα θα επιτευχθούν στην πράξη. Η Επιτροπή θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη και να επιτευχθούν οι νέες νομοθετικές διατάξεις στην πράξη.»

Η Επιτροπή είχε υποβάλει αρχικά προτάσεις για νέους κανόνες για τα απόβλητα το 2014, οι οποίες αποσύρθηκαν και αντικαταστάθηκαν από καλύτερα σχεδιασμένες, πιο κυκλικές και πιο φιλόδοξες προτάσεις τον Δεκέμβριο του 2015, στο πλαίσιο του θεματολογίου για την κυκλική οικονομία της Επιτροπής Γιούνκερ. Οι προτάσεις αυτές εγκρίθηκαν και αποτελούν πλέον μέρος του εγχειριδίου κανόνων της ΕΕ.

Οι νέοι κανόνες που εγκρίθηκαν σήμερα αποτελούν την πλέον σύγχρονη νομοθεσία για τα απόβλητα παγκοσμίως, πράγμα που καθιστά την ΕΕ παράδειγμα προς μίμηση.

Οι λεπτομέρειες των νέων κανόνων για τα απόβλητα είναι:

Στόχοι ανακύκλωσης για τα αστικά απόβλητα:

Έως το 2025: 55 %

Έως το 2030: 60 %

Έως το 2035: 65 %

Επιπλέον, οι αυστηρότεροι κανόνες για τον υπολογισμό των ποσοστών ανακύκλωσης, θα συμβάλουν στην καλύτερη παρακολούθηση της πραγματικής προόδου προς την κυκλική οικονομία.

Νέοι στόχοι ανακύκλωσης για τα απορρίμματα συσκευασίας:

Χωριστή συλλογή

Με βάση την υφιστάμενη υποχρέωση χωριστής συλλογής για το χαρτί και το χαρτόνι, το γυαλί, τα μέταλλα και το πλαστικό, νέοι κανόνες χωριστής συλλογής θα ενισχύσουν την ποιότητα των δευτερογενών πρώτων υλών και την αξιοποίησή τους: τα επικίνδυνα οικιακά απόβλητα θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά έως το 2022, τα βιολογικά απόβλητα έως το 2023 και κλωστοϋφαντουργικά έως το 2025.

Σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής

Η υγειονομική ταφή των αποβλήτων δεν έχει νόημα σε μια κυκλική οικονομία και μπορεί να προκαλέσει μόλυνση του νερού, του εδάφους και του αέρα. Έως το 2035, η ποσότητα των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής πρέπει να μειωθεί στο 10 % ή λιγότερο, της συνολικής ποσότητας των παραγόμενων αστικών αποβλήτων.

Κίνητρα

Η νέα νομοθεσία προβλέπει μεγαλύτερη χρήση αποτελεσματικών οικονομικών μέσων και άλλων μέτρων για την υποστήριξη της ιεράρχησης των αποβλήτων. Οι παραγωγοί αποκτούν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση αυτή καθώς καθίστανται υπεύθυνοι για τα προϊόντα τους όταν αυτά γίνονται απόβλητα. Νέες απαιτήσεις για προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού θα οδηγήσουν σε βελτίωση των επιδόσεών τους και της διαχείρισης. Επιπλέον, πρέπει να δημιουργηθούν υποχρεωτικά προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για όλες τις συσκευασίες έως το 2024.

Πρόληψη

Η νέα νομοθεσία θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη των αποβλήτων και θα εισαγάγει σημαντικούς στόχους για τη σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ και για την ανάσχεση των θαλάσσιων απορριμμάτων, ώστε να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων αειφόρου ανάπτυξης του ΟΗΕ σε αυτούς τους τομείς.

Επόμενα βήματα

Οι νέοι κανόνες θα αρχίσουν να ισχύουν 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

Ιστορικό του φακέλου

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε, στις 2 Δεκεμβρίου 2015, δέσμη νομοθετικών προτάσεων σχετικά με τα απόβλητα. Οι συννομοθέτες κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία επί των τεσσάρων νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής στις 18 Δεκεμβρίου 2017. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη συμφωνία στη σύνοδο ολομέλειάς του τον Απρίλιο του 2018.

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες πολλά κράτη μέλη έχουν σταδιακά βελτιώσει τη διαχείριση των αποβλήτων τους, σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων της ΕΕ. Το 1995 το 64 % των αστικών αποβλήτων στην ΕΕ, κατά μέσο όρο, κατέληξαν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Το 2000 το ποσοστό μειώθηκε στο 55 %, ενώ το μέσο ποσοστό ανακύκλωσης ανήλθε στο 25 %. Το 2016 η υγειονομική ταφή οικιακών

αποβλήτων σε ολόκληρη την ΕΕ μειώθηκε στο 24 %, ενώ η ανακύκλωση αυξήθηκε στο 46 %. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται προκλήσεις και μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Το 2016 δέκα κράτη μέλη εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τους χώρους υγειονομικής ταφής για πάνω από το 50 % των οικιακών τους αποβλήτων, εκ των οποίων τα έξι αποτεφρώνουν το 40 % ή και περισσότερο από αυτά.